آیین شادباش شب یلدا بر تمامی ایرانیان مبارک باد

 در خصوص آیین ایرانی شب یلدا باید گفت که یلدا یکی از نمادی‌ترین آیین‌های ایرانی است که مثل نوروز و دیگر جشن‌های ایرانی مورد توجه همه کسانی است که نه‌تنها در محدوده جغرافیایی کنونی ایران بلکه در عرصه سرزمین‌هایی که فرهنگ ایرانی در آن جریان دارد و مساحت آن را باید چیزی حدود ١٠‌میلیون کیلومترمربع دانست،جشن گرفته‌می‌شود و مانند دیگر جشن‌های ایرانی عامل مهمی است که افراد خانواده و دوستان و نزدیکان را به گردهم جمع می‌آورد و موجب مودت و صمیمیت بیشتر درمیان افراد یک جامعه می‌شود.

به عبارتی دیگر یلدا یکی از کهن‌ترین آیین‌هایی است که در جهان شناخته شده و قدمت آن چندان زیاد است که به‌واقع نمی‌توان تاریخ دقیقی برای آن درنظرگرفت؛ ولی با این همه این جشن را به دو سابقه مربوط می‌کنند که یکی از سوابق بازمی‌گردد به آیین مهرپرستی یا میترایی و دیگری براساس تحقیقات اخیر منتسب است به تولد شخصی به نام مهر که این آیین را از او دانسته‌اند.

اما باد گفت که به هر صورت آنچه از هر دو منظر قابل‌توجه است، این‌که در پایان ماه‌آذر یعنی در نخستین روز شروع زمستان که طویل‌ترین شب‌سال است از دورترین ایام موردتوجه ایرانیان بوده و در فرهنگ ایرانی به‌عنوان شب سیاهی که پایان آن سپید است، پیوسته مورد توجه بوده  و این آیین که باید آن را یکی از سنت‌های بسیار دیرپای ایرانی دانست، امروزه با اندک تفاوت‌هایی نه‌تنها در محدوده یاد شده بلکه حتی در دنیای مسیحیت نیز به صورت شب تولد عیسای مسیح مشهور است.

این معنا که پس از رواج مسیحیت و گسترش امپراتوری روم که رنگ مسیحی به خود گرفت، کنستانتین برای آن‌که بتواند با سرزمین پهناور ایران مقابله کند دست از مهرپرستی می‌شوید و به آیین مسیح روی می‌آورد. به این ترتیب آیین مهرپرستی در دنیای غرب، سر به مهر می‌شود و ظاهرا از میان می‌رود.

ولی این آیین به حضور خود در بطن جوامع شرقی و غربی ادامه می‌دهد. جالب است که ویل دورانت در کتاب تاریخ‌تمدن می‌گوید: هنوز بسیاری از آیین‌های ایرانی و اندیشه‌های برآمده از ایران به‌صورت‌هایی تازه حضور خود را در دیگر فرهنگ‌ها نشان می‌دهند که ازجمله آیین مهرپرستی و تقدس «نور» است که امروزه می‌بینیم به صورت‌ هاله‌ای در تمام ادیان بزرگ الهی بر گرد چهره اولیا و قدیسان ترسیم می‌شود یا در برخی از مناطقی که در حوزه فرهنگ ایرانی هستند، ازجمله در قزاقستان رسم است که هنگام نوروز، آفتاب را ستایش می‌کنند و سر تعظیم در برابر انوار آن‌که نشان از نور الهی دارد، فرود می‌آورند.

به عبارتی دیگر مانند عقاید مهرپرستی، نور را مبدأ و محرک دنیای زندگان می‌دانند و خورشید را «روزی‌رسان» می‌خوانند و مانند آیین میترایی پس از قربانی یک گاوِ نر خون آن را همانند پیروان این آیین، متبرک دانسته و با آن دایره‌ای به شکل خورشید بر پیشانی کودکانشان نقش می‌کنند و آن را خوش‌یمن می‌دانند.

جالب است بدانید که پیکره ایزد مهر در موزه کلیسای واتیکان و چندین کلیسای جهان وجود دارد به‌طوری‌که باستان‌شناسان کشف کرده‌اند تاکنون ١٣٠ پرستشگاه مهری از دل خاک بیرون آمده است. از همه اینها گذشته، عقیده غالب درخصوص یلدا این است که آن را زمان تولد خورشید و فزایندگی نور می‌دانند.

این نور همان است که در تمامی ادیان بزرگ به‌عنوان لطیف‌ترین عنصر موجود در جهان به خداوند تشبیه شده است و یلدا که واژه‌ای به معنای «زایش» است که می‌توان آن را در معنای تفسیری به مفهوم زایش خورشید یا نور دانست.

این اندیشه در تفسیرات، تاثیرات مختلف داشته که یکی از آنها گرامی‌داشتن روز خورشید «sundey» است که آن را محترم و مقدس می‌شمارند و به آداب عبادی می‌پردازند.

ایرانیان براساس اسناد موجود که شیخ اشراق شهاب‌الدین سهروردی که بر آن مهر تأیید می‌زند، نخستین قومی بودند که گفتند خداوند نور آسمان و زمین است و ایزد مهر را از این‌رو به‌عنوان خدای بزرگ گرامی می‌داشتند که بعد اشوزرتشت آن را از مرتبه خدایی فرو می‌کشد و در شمار ایزدان قرار می‌دهد و اهورا مزدا یا «خداوند جان و خرد» را جانشین آن می‌سازد.

سخن درباره آیین‌مهر فراوان است و علاقه‌مندان به تحقیق و مطالعه در این خصوص می‌توانند به کتاب نگرش‌های ایرانی که به همین قلم تالیف شده و حاوی همه اندیشه‌های برآمده از سرزمین ایران از آغاز تاکنون است، مراجعه کنند.

بنابراین در این شب ایرانیان با گردآمدن دور آتش، رقص و پایکوبی این شب را جشن می‌گرفتند. آنگاه سفره‌ای فراخ و گشاده می‌گسترانیدند که روی آن آتشدان، عطردان و خوراکی‌های گوناگون ازجمله خوراکی‌های فصلی و خوردنی‌های غیرنوشیدنی مانند نان، شیرینی، حلوا و گوشت قربانی بود.»

در شب یلدا هندوانه را از این جهت بر سر سفره می‌گذارند که به دلیل کروی‌بودنش، نمادی از خورشید است و همچنین انار نیز سمبلی از زایش به حساب می‌آید که با شکستن آن شادی را برای زندگی افراد به ارمغان می‌آورد.

گرفتن فال حافظ نیز در چند سده اخیر به رسوم شب یلدای ایرانی ها اضافه شد که مخصوصا دختران دم‌بخت خواهان گرفتن این فال بودند و بزرگان با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی یا پربودنش، آینده را پیش‌بینی می‌کردند.

یلدای بر همه شما کاربران همیشه همراه میهن پست و تمامی ایرانی های خونگرم و مهربان در سراسر دنیا مبارک باد.