ازدواج فامیلی تا چه اندازه می تواند خطرساز باشد؟

با اینکه حالا دیگر ازدواج فامیلی کمتر مورد توجه خانواده ها است اما هنوز هم در بین برخی از اقوام در سراسر ایران انجام می شود. در این مطلب قصد داریم خطرات آن را بررسی کنیم.

مشکلات ناشی از ازدواج فامیلی

یکی از دلایل اصلی بحث‌برانگیز بودن چنین ازدواج‌هایی این است که وجود ژن‌های مشترک میان زن و مرد در  این نوع ازدواج باعث می‌شود تا اختلالاتی در نوزاد به‌دنیاآمده شکل بگیرد و ازنظر جسمی و خصوصیات دیگر دچار مشکلاتی شود. اخیرا در گزارشی که طی آن، جامعه‌ی پاکستانی-بریتانیایی بررسی‌ شده‌اند، (در این جوامع این نوع ازدواج بسیار رایج است) مشخص شد که کودکان حاصل از ازدواج‌های خویشاوندی ۲ برابر سایرین در خطر دچار شدن به نواقص مادرزادی مهلک هستند.

شواهد دیگری نیز عنوان می‌کنند که این نواقص تنها در ۶ درصد از افراد موردمطالعه شانس وقوع داشته‌اند و در جمعیت کلی نیز ۳ درصد شانس وقوع دارند و وجود نواقص مادرزاد و سایر مشکلات در نوازد حاصل از این نوع ازدواج مشابه نقوصی است که بارداری و زایمان در زنان ۴۰ ساله ایجاد می‌کند. درواقع، مقایسه‌ی بروز نواقص نوزادان این نوع ازدواج و غیرفامیلی مشابه مقایسه امکان بروز نواقص در نوزادان حاصل از بارداری زنان ۴۰ ساله و ۳۰ ساله است. درست مشابه ازدواج‌های فامیلی، نواقص نوازد زنان ۴۰ ساله بیشتر از نوزادان زنان ۳۰ ساله است.

علاوه‌براین‌ها، افزایش خطر ابتلا به بیماری‌هایی چون مهره شکاف و فیبروز سیستیک در کودکان حاصل از این نوع ازدواج تنها ۱.۷ تا ۲.۸ درصد بیشتر از کودکان حاصل از ازدواج‌های غیرفامیلی است. به‌زعم برخی از دانشمندان، داستان‌های وحشتناکی که از بروز نقص در کودکان حاصل از این نوع ازدواج مطرح می‌شود (ولو اینکه با تحقیقات علمی همراه هستند) در داده‌هایی که آنها در این‌باره جمع‌آوری کرده‌اند دیده نمی‌شود. یعنی آنها معتقدند که ازدواج خویشاوندی آن‌قدرها که گفته می‌شود نیز خطرناک نیست.

ازدواج فامیلی مضاعف

شاید بپرسید، این دیگر چه اصطلاحی است. این اصطلاح پیچیده خبر از وضعی بسیار پیچیده‌تر می‌دهد. یعنی زمانی که دو خواهر با دو برادر آشنا می‌شوند و هر دو دختر و پسر با هم جفت شده و ازدواج می‌کنند، فرزندانی به‌دنیا خواهند آورد که حاصل این نوع ازدواج مضاعف هستند. در جوامع پاکستانی-بریتانیایی، ازدواج‌های فامیلی بسیار رواج دارد. پرستاری که در این جوامع فعالیت می‌کند، این‌طور از مشاهدات خود می‌گوید: «اولین دخترعمو/خاله/دایی با اولین پسرعمو/خاله/دایی ازدواج می‌کند. این در حالی است که والدین این زوج نیز با هم نسبتی مشابه دارند. چنین سبک ازدواجی در این جوامع نسل‌ها به این شکل بوده است».

سایر انواع ازدواج خویشاوندی

ممکن است شما با دختر یا پسر دایی/عمو/خاله خود ازدواج کنید. در این صورت انواع مختلفی از ازدواج‌های فامیلی شکل می‌گیرد. اگر فرزند دو دختر یا پسر خاله/عمو/دایی با هم ازدواج کنند، این نوع ازدواج موازی خوانده می‌شود و اگر فرزند یک دخترخاله/عمو/دایی با فرزند یک پسرخاله/عمو/دایی ازدواج کند، این ازدواج، ازدواج متقابل نامیده می‌شود. در برخی از جوامع، ازدواج‌های متقابل تشویق و ازدواج‌های موازی تقبیح می‌شدند. این تابوها در جوامعی شکل گرفته بود که روابط درون‌خانوادگی برای ازدواج، بسیار گسترده بود و ازدواج‌های بین‌خویشاوندی بسیار رواج داشت. درواقع، روابط جنسی بسیار پیچیده‌ای میان اعضای خانواده‌های فامیل شکل می‌گرفت که باعث تولدهایی با نسبت‌های خویشاوندی درهم و برهم می‌شد. برقراری رابطه میان زوج‌های مختلف با همسران زوج‌های دیگر نیز در جوامع گذشته شایع بوده است. می‌توان آثاری از این نوع روابط پیچیده را در ادبیات کهن سرزمین‌های مختلف نیز مشاهده کرد.

اطلاعات جانبی درباره‌ی ازدواج خویشاوندی

همسر دوم آلبرت اینشتین یعنی اِما نیز با او نسبت فامیلی داشته است. از سایر افراد مشهوری که ازدواج خویشاوندی داشته‌اند می‌توان به هِربرت جورج وِلز با همسرش مِری، صدام حسین با ساجده، ادگار آلن پو و ویرجینیا کلِمن و… اشاره کرد.

ادگار آلن پو و ویرجینیا به‌ترتیب در زمان ازدواج ۲۶ و ۱۳ ساله بودند. ویرجینیا ۱۱ سال بعد از ازدواج جان سپرد. او الهام‌بخش آثار ادگار مانند «کلاغ سیاه» و «آنابل لی» بود. ادگار عاشقانه همسرش را دوست داشت و بنابه گواهی برخی از آشنایانش، گاهی ساعاتی طولانی را کنار مزار ویرجینیا سپری می‌کرد؛ به‌طوری که در زمستان‌ها از سرما یخ می‌بست.

ازدواج فامیلی در جوامع امروزی

این روابط در جوامع متمدن امروزی دیگر جایی ندارد و بسیار تقبیح می‌شود. اما ازدواج‌های فامیلی مرسوم میان دخترخاله/عمو/دایی با پسرخاله/عمو/دایی در کشورهای آسیایی مانند عربستان، امارات، یمن، فلسطین و… هنوز مطلوب و رایج است. هنوز هم ازدواج‌های این سبکی به‌وقوع می‌پیوندد و ۱۰ درصد ازدواج‌های جهان به این سبک است. در برخی مناطق دنیا این رقم به ۵۰ درصد می‌رسد. علاوه‌بر کشورهای نام‌برده در شمال آفریقا و بخش‌های مرکزی و غربی آسیا هم این مدل از روابط وجود دارد.

این مدل از ازدواج در آمریکا نیز مجددا درحال وقوع است، زیرا مشخص شده است که این نوع ازدواج آن‌چنان که عنوان می‌شد نیز خطرناک نیست. اولین این نوع ازدواج که در قرن ۲۱ در آمریکا صورت گرفت نشان داد که دیگر منع قانونی ازدواج خویشان رعایت نمی‌شود و بیشتر شاخه‌های مسیحیت، مخالفتی با آن ندارند. نمونه‌هایی از این نوع ازدواج نیز در میان شخصیت‌های مذهبی دین مسیحیت مانند ربه‌کا و اسحاق وجود دارد. مثلا کلیسای متُدیست نیز منعی برای ازدواج‌های خویشاوندی قائل نیست.

در برخی از نقاط دنیا، ازدواج‌های فامیلی پذیرفته نیست. علاوه‌برآن مدیریت روابط خانوادگی میان خویشان نیز در چنین ازدواج‌هایی سخت است و جلوگیری از بروز اختلاف هنر زیادی می‌خواهد. مثلا یکی از اعضای چنین جوامعی تعریف می‌کند که بعد از ازدواج خویشاوندی روابط‌شان با سایر اعضای خانواده قطع شده و به کودکان‌شان توصیه کرده‌اند که به کسی درباره‌ی اینکه پدر و مادرشان خویشاوند هستند چیزی نگویند. نه به این خاطر که این ازدواج شرم‌آور یا قبیح است، بلکه به این خاطر که در برخی جوامع پذیرش این موضوع سخت است و ممکن است برای فرزندان‌شان مشکلاتی ایجاد بشود.

منبع: gizmodo