دیسک گردن و روش‌ های درمان آن از زبان متخصصان ستون فقرات

دیسک گردن ، یکی از عارضه های ستون فقرات است که در میان هر 200 نفر یکی را مبتلا کرده است . در این میان بد نیست بدانید که ستون فقرات گردن از استخوان‌های متعددی به نام مهره تشکیل می‌شود که هر یک از آنها توسط یک دیسک از دیگری جدا می‌شود. دیسک گردن متشکل است از چند لایه‌ بافت محکم اتصال دهنده‌ ای است که دیسک را در میان می‌گیرند و آن را می‌ پوشانند. ماده‌ی ژلاتینی مانند نرمی با قابلیت تغییر شکل در میان دیسک وجود دارد؛ هنگامی که این ماده ژلاتینی به دلیل پارگی لایه‌ها‌ی بافت اتصال دهنده از دیسک بیرون می‌زند، بیماری بیرون زدگی دیسک گردن رخ می دهد.

جدای از دیسک گردن ، گردن درد معمولی ممکن است برای خیلی از ما پیش آمده باشد ولی اگر این درد شدید و طولانی مدت باشد، حتما باید رسیدگی شود. یکی از دلایل گردن درد شدید، دیسک گردن است که یکی از بدترین دردهای ممکن برای گردن می‌باشد. تشخیص دیسک گردن اغلب اوقات سخت بوده و فقط با انجام آزمایشات مختلف قابل تشخیص است چون بیماران در اوایل مبتلا شدن به دیسک گردن، حتی گردنشان درد نمی‌کند و در یک ناحیه متفاوت احساس درد می‌کنند و با مراجعه به پزشک از دیسک گردن خود مطلع می‌شوند. در این مطلب علائم دیسک گردن و روش‌ های درمان آن را بررسی خواهیم کرد.

دلایل وقوع عارضه دیسک گردن : شاید اولین دلیل مبتلا شدن به دیسک گردن، بالا رفتن سن باشد، چون با بالا رفتن سن، دیسک‌ ها محتوای آب خودشان را از دست می‌دند. دیسک‌ ها که در بین مهره‌های گردن قرار دارند، ممکن است کوتاه ‎تر، کم انعظاف‌ تر و در نهایت از کار افتاده شوند. وقتی دیسک گردن آسیب می‌بیند ممکن است لایه بیرونی پاره شود. و محتوایات از دیسک خارج شود.
اگر این محتویات به کانال نخاعی گسترش پیدا کند، روی نخاع فشار ایجاد می‌کند وقتی هم که محتوای درونی با اعصاب نخاعی در تماس باشد، یک واکنش شیمیایی رخ می‌دهد. اعصاب نخاعی تحریک و متورم شده و موجب درد می‌شوند. فقط دیسک گردن ممکن است باعث ایجاد فشار روی نخاع گردد.
یک دیسک می‌تواند پس از فشار ناگهانی، حتی اگر کوچک باشد، دچار پارگی گردد. این وضعیت می‌تواند در اثر ضربات حین دعوا، سوانح رانندگی یا آسیب های مربوط به ورزش مانند فوتبال یا موج سواری رخ دهد.

علائم دیسک گردن : همانطور که گفتیم یکی از دلایل گردن درد و همچنین درد شانه، دیسک گردن است. علائمی که وجود دارد شامل: درد شدید در ناحیه گردن، کتف و حتی گاهی این درد به انگشتان هم می‌رسد. آیا جراحی تنها راه است؟ مسلما خیر روش‌های بدون جراحی هم برای درمان دیسک گردن وجود دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد. قبل از آن علائم دیسک گردن را بررسی می‌کنیم تا بتوانید به موقع تشخیص دهید و زودتر اقدام نمایید.

یکی از عامل‌های دیسک گردن مزمن این حالت است که دست‌ها با صورت انتشاری از یالا به پایین درد می‌کند و اصلا ناراحتی و دردی در ناحیه گردن حس نمی‌شود. به همین دلیل است که گفتم فرد بیمار ممکن است اصلا تشخیص ندهد که دلیل درد در شانه و کتف به دیسک گردن ربط دارد.

از دیگر علائم دیسک گردن می‌توان به فشار بر روی ریشه‌های عصبی مانند: مور مور و سوزن شدن دست‌ها، خواب گرفتگی دست‌ها و …  اشاره کرد ولی ممکن است علائم وخیم‌تر شود و فشار به نخاع هم برسد که خیلی خطرناک است.
اگر علائم دیسک گردن در مور مور شدن دست‌ها خلاصه شود تشخیصش سخت است، برای تشخصی به علائم قوی‌تری هم نیاز هست. همچنین از دیگر علائم دیسک گردن می‌توان به کاهش قدرت شانه‌ها، بازوها و دست‌ها، اشاره کرد. مثلا موقع نوشتن، حرکت دست‌ها دچار مشکل و سختی شود. پس به علائم ریز دیسک گردن دقت نمایید و در صورت وجود اینم علائم سریعا به پزشک مراجعه کرده و علت را کشف کنید.
حال که علائم دیسک گردن را دانستید بهتر است روش‌های درمان را نیز بدانید.

کمپرس سرد و گرم : کمپرس‌های سرد و گرم، هر کدام مزایای خاص خود را دارند و ممکن است دکتر فیزیوتراپی استفاده متناوب از این دو را پیشنهاد دهد تا مشخص شود که کدام یک از این دو بهترین نتیجه را به دست می‌دهد. دکتر فیزیوتراپی احتمالاً از کمپرس گرم برای افزایش جریان خون در ناحیه‌ی تحت درمان بهره می‌گیرد. خون با رساندن مواد مغذی و اکسیژن اضافی به التیام ناحیه‌ ای که بیرون زدگی دیسک گردن در آن رخ داده کمک می کند. همچنین خون فراورده‌های جانبی زائد را از گرفتگی‌ها و اسپاسم‌های عضلانی دور می‌کند. کمپرس سرد (سرما درمانی)، برعکس کمپرس گرم، جریان خون را آهسته می‌کند و باعث کاهش التهاب، درد و گرفتگی عضلانی می‌شود. دکتر فیزیوتراپی احتمالاً کمپرس یخ را روی ناحیه‌ی تحت درمان قرار می‌دهد، گردن را با یخ ماساژ می‌دهد یا حتی از اسپری‌ای به نام فلوئورومتان برای سرد کردن بافت‌های ملتهب استفاده می‌کند.

روش‌ های درمان دیسک گردن : کسانی که مبتلا به دیسک گردن هستند معمولا به برایشان سوال پیش می‌آید که روش‌های مختلف درمان دیسک گردن چیست؟ در ادامه برخی از روش‌های دیسک گردن را معرفی می‌کنیم:

فیزیوتراپی : یکی از روش‌های بدون عمل جراحی برای درمان دیسک گردن، فیزیوتراپی است پس از این که درد ناشی از دیسک گردن کاهش پیدا کرد، پزشکان یک برنامه توانبخشی اجرا می‌کنند. جهت درمان با این روش، از کمپرس آب گرم و یا سرد و یا برق درمانی استفاده می‌کنند. که باعث درمان دیسک گردن شده و درد ناشی از دیسک گردن را کاهش می‌دهد. ورزش‌های مختلفی هم برای درمان دیسک گردن وجود دارد.

استفاده از انواع داروها : برای کاهش درد دیسک گردن، از دارو استفاده می‌کنند، ولی داروهایی که با کاهش درد در فرد وابستگی ایجاد نکند مثلا داروهای غیرتجویزی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسین از داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب رایج به شمار می‌آیند. این داروها مسکن‌های قوی طولانی مدت درد هستند که وابستگی نیز ایجاد نمی‌کنند.

تزریق واکسن مخصوص :پزشکان گاهی اوقات برای تسکین درد، واکسن مخصوص تزریق می‌کنند. این روش‌های درمان باید توسط پزشک انتخاب و انجام شود. این داروها در تلفیق با برنامه توان‌بخشی بیشترین تأثیر را دارد. البته با توجه به اثرات جانبی تعداد تزریق‌ها محدود است و معمولاً سالانه بیش از سه تزریق انجام نمی‌شود.

تزریق در فضای اپیدورال یا بلوک‌ ها

در صورت درد شدید بازو توصیه می‌شود. در این حالت داروهای کورتیکواستروئیدی درون فضای اپیدورال (ناحیه‌ی پیرامون اعصاب نخاعی ستون فقرات) توسط بهترین متخصص ستون فقرات در این زمینه تزریق می‌شوند. در پی تزریق اولیه، یک یا دو تزریق دیگر نیز در آینده انجام می‌شود. این درمان پارگی دیسک گردن باید جزیی از برنامه‌ی درمانی و توان‌بخشی جامع باشد. کاهش التهاب عصب و دیسک هدف این تزریق به شمار می‌رود.

تزریق در نقاط ماشه‌ای (تریگر پوینت)

این تزریق تحت بی‌حسی موضعی (گاهی همراه با داروهای کورتیکواستروئید) مستقیماً درون بافت دردناک عضله‌های قرار گرفته در امتداد ستون فقرات انجام می‌شود. تزریق در نقاط ماشه‌ای، به رغم مفید بودن در کنترل درد، در فتق دیسک گردنی مؤثر نیست.

تزریق تحت گاید سونو

جراحان ارتوپد اغلب برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله برای درمان دیسک گردن بدون عمل  از تزریقات استفاده می کنند. داروهایی که عموما تزریق می شوند شامل کورتیزون و روان کننده های مفاصل است. تزریقات علاوه بر درمان، برای بی حسی موضعی مورد استفاده قرار می گیرند تا با بی حس کردن بیماری های دردناک بتوان این نواحی را بهتر معاینه کرد. به منظور این که احتمال موفقیت درمان به حداکثر برسد، تزریقات باید به محل دقیق استعمال شوند. یکی از شیوه های افزایش احتمال تزریق به ناحیه دردناک استفاده از یک دستگاه تصویربرداری به منظور مشاهده قسمت داخلی بدن در حین تزریق است. پرکاربرد ترین دستگاه تصویربرداری دستگاه فراصوت نام دارد. پزشکان با استفاده از دستگاه فراصوت می توانند با دقت بیشتری تزریق را در ناحیه دیسک گردن انجام دهند. تزریقات تحت گاید سونو مشابه تزریقات سنتی استعمال می شود. سوزن و سرنگ مشابه است. وقتی دستگاه فراصوت مورد استفاده قرار گیرد، یک میله کوچک متصل به نمایشگر ویدئویی مشابه دستگاهی که برای مشاهده جنین مادر باردار مورد استفاده قرار می گیرد، به پوست فشار داده می شود. پراب یا پروب به قسمتی از بدن که تزریق در آنجا می خواهد صورت بگیرد قرار می گیرد که عموما پوشش مفصل یا تاندون است. وقتی پزشک ساختار آناتومیک (محل تزریق) را تشخیص داد، تزریق در حین مشاهده محل وارد شدن پوست با استفاده از دستگاه فراصوت انجام می گیرد. فراصوت یکی از بهترین روش ها برای به تصویر کشیدن مایعات است و از این رو یک متخصص با تجربه می تواند مایعی که تزریق می شود را مشاهده کند و مطمئن شود که تزریق در محل دقیق برای درمان دیسک گردن صورت گرفته است.

تزریق پری رادیکولار (PRT)

در روش تزریق PRT، یک سوزن باریک نزدیک به ریشه عصب در ستون فقرات و تحت نظارت از طریق تصاویر سونوگرافی داخل بدن می شود. پس از تعیین محلی که دارو باید در آنجا تزریق شود، پزشک سوزن را در عمق مشخص فرو می کند تا داروها تا حد امکان به عصب مشکل ساز نزدیک شود. روش تزریق PRT یک روش درمانی رادیولوژیک برای درمان درد مزن ناشی از فرسایش ستون فقرات، دیسک گردن، قفسه سینه یا فتق دیسک یا بیرون زدگی دیسک گردن است و یکی از شیوه های درمان بدون عمل دیسک کمر محسوب می شود.

قبل از انجام این روش، ستون مهره ها و ریشه های عصب آسیب دیده باید به خوبی تشخیص داده شوند.از این رو انجام سی تی اسکن یا ام آر ای ستون فقرات قبل از درمان ضروری است. مهره ای که باید درمان شود توسط گاید سونو تحت کنترل قرار می گیرد و در یک تصویر ثبت می شود. این کار باعث تعیین و کنترل جهت و عمق ورود سوزن می شود. سوزن تزریقی سپس تا حد امکان با استفاده از یک پرتو لیزری به ریشه عصب نزدیک می شود و داروهای ضد التهابی ( معمولا بیهوشی موضی و کورتیزون) تزریق می شوند. نتایج درمان بر اساس ارسال داروهای ضد التهابی به ناحیه مورد نظر است. هدف از این روش درمانی شکستن چرخه ی ناتمام وارد شدن فشار بر عصب و ورم کردن آن با فشار بیشتر است. این روش در درمان درد سیاتیک و بیرون زدگی دیسک کمر و گردن موثر می باشد و منجر به کاهش کمر درد و گردن درد می شود.در ابتدا بیماران بر روی شکم خوابانده می شوند. محلی که باید درمان شود ضد عفونی می شود. سپس احتمالا با بیهوشی موضعی یک سوزن باریک به آرامی در ستون فقرات تحت کنترل دوربین قرار داده می شود. محل دقیق نوک سوزن در صورت نیاز با یک ماژیک مشخص می شود. در این سوزن یک داروی ضد التهاب بسیار قوی (معمولا کورتیزون) و داروهای بیهوشی موضعی تزریق می شود. درمان در عرض ۵ تا ۱۰ دقیقه صورت می گیرد.

نتایج در عرض چند روز قابل مشاهده هستند. معمولا سه درمان را در فاصله زمانی یک هفته ای انجام می دهیم تا شاهد بهبودی طولانی مدت تر علائم دیسک گردن شویم.

ورزش و حرکات اصلاحی برای درمان دیسک گردن

ورزش گردن معمولاً جزء لاینفکی از درمان دیسک و آرتروز گردن به شمار می‌رود. اتخاذ رویکرد غیرمنفعل در خصوص بهبود بیماری توسط انجام فعالیت جسمی موجب کاهش درد و اطمینان خاطر از سلامت طولانی مدت ستون فقرات و پشت بدن می‌شود. ورزش گردن دردروش کارآمدی برای تقویت و پایداری عضله‌های کمر و پیشگیری از بروز آسیب و درد بیشتر است. عضله‌های قوی وزن بدن و استخوان‌ها را تحمل می‌کنند و مانع وارد آمدن فشار غیر ضروری بر ستون فقرات می‌شوند و نهایتا منجر به کاهش درد دیسک گردن می شود.

خم کردن گردن به طرفین

سر را صاف نگه دارید و آن را همزمان به آهستگی به یک طرف خم کنید.
البته سر را تا جایی خم نکنید که گوش به شانه برسد.
این حالت را یک دقیقه حفظ کنید.
سر را به حالت مرکزی و وسط برگردانید.
سر را به طرف شانه‌ی مقابل خم کنید.
این حرکت را سه بار در روز، ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

خم کردن گردن از جلو به عقب

سر را به آهستگی به عقب تا جایی خم کنید که بتوانید به بالا نگاه کنید.
این حالت را یک دقیقه حفظ کنید.
سر را به آهستگی به حالت اول و رو به جلو بیاورید.
این حرکت را سه بار در روز، ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

مقاومت جانبی

یک دست را روی یک طرف سر بگذارید.
در حالی که سعی می‌کنید شانه با گوش تماس پیدا کند، از دست برای مقاومت در برابر انجام این حرکت استفاده کنید.
تا پنج بشمارید و این حالت را حفظ کنید.
سر را به حالت اول برگردانید و این حرکت را در جهت مخالف تکرار کنید.
این حرکت را سه بار در روز، ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید. این حرکت با تجویز پزشک منجر به کاهش درد دیسک گردن می شود.

سر را از یک سمت به سمت دیگر بچرخانید.

سر را به آهستگی تا جایی که می‌توانید بچرخانید.
این حالت را یک دقیقه حفظ کنید.
سر را به حال اول و جایگاه مرکزی برگردانید.
سر را در جهت مخالف بچرخانید.
این حرکت را سه بار در روز، ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
نرمش‌های در برابر مقاومت دست

مقاومت رو به عقب

هر دو دست را پشت سر قرار دهید.
سعی کنید سر را رو به عقب حرکت دهید، اما با فشار دست مانع انجام این حرکت شوید. چانه را کج نکنید.
تا پنج بشمارید و این حالت را حفظ کنید.
سر را به حالت اول برگردانید و استراحت کنید.
این حرکت را سه بار در روز، ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

مقاومت رو به جلو

هر دو دست را در برابر پیشانی قرار دهید.
سعی کنید سر را رو به جلو حرکت دهید، اما با فشار دست مانع انجام این حرکت شوید.
تا پنج بشمارید و این حالت را حفظ کنید.
سر را به حالت اول برگردانید و استراحت کنید.
این حرکت را سه بار در روز، ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

 عمل جراحی آخری راه برای درمان : آخرین راه برای درمان دیسک گردن عمل جراحی است. که باید نوسط پزشک این روش انتخاب شود.