می‌گویند دودش از آب که بگذرد بی‌خطر می‌شود، با همین توجیه هم استعمالش را برای خود و دیگران مجاز میکنند.
گفته می‌شود که مصرف قلیان در ایران به دوره صفویه بازمی‌گردد و البته آن زمان قلیان کشیدن در بین زنان و مردان سالمند رواج بسیاری داشته است. اعتقاد گذشتگان نیز بر این بود که عبور این دود از آب اثرات مخرب آن را کاهش می‌دهد و ما این اعتقاد را به همراه قلیان از آنها ارث بردیم.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه مرکزی، توتون و تنباکو، پیپ و قلیان به همراه سیگاردر زمره دخانیات محسوب می‌شوند. دود ناشی از مواد دخانی بیش از چهار هزار ماده سمی و 70 ماده سرطان‌زا دارد و قلیان نیز از این قاعده مستثنی نیست اما، افراد به راحتی با باورهای غلط و توجیحات نادرست به دست خود چهار هزار سم را وارد ریه میکنند.
دود قلیان مجموعه‌ای از مواد سرطان‌زای ناشی از سوختن ذغال است. بروز سرطان ریه، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌های ریه، لب، دهان، حنجره، مری، معده، لوزالمعده، مثانه ، کبد و روده بزرگ از عوارض بدخیم مصرف طولانی مدت استفاده از قلیان است.
این دود نه تنها مصرف‌کننده، بلکه اطرافیان را نیز در آستانه‌ی ابتلا به انواع سرطان‌ها قرار می‌دهد اما، متأسفانه طی سال‌های اخیر استعمال قلیان به یکی از پایه‌های اصلی تفریح در بین جوانان بدل شده است و مصرف آن چنان گسترده شده، حتی نوجوانان را نیز جذب کرده است.
توتون‌های امروز حاوی بنزن و مرفین هستند
عباس اسماعیلی معاون فنی مرکز بهداشت استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: نداشتن کاغذ در قلیان تنها تفاوت آن با سیگار به شمار می‌رود و دود ذغال حاصل از آن خطراتی بیشتر را در مقایسه با سیگار به همراه دارد.
وی گازهای موجود در ذغال قلیان، سموم حاصل از مصرف تنباکوها حتی اگر از آب عبور کنند و دود آن را عاملی جدی برای بروز سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی و ریوی دانست و گفت: اینکه استفاده از آب و عبور دود از آن اثرات کاهنده‌ای به دنبال دارد باور غلطی است که متأسفانه به توجیهی برای استعمال آن بدل شده است.
اسماعیلی تصریح کرد: در قلیان‌های سنتی از تنباکوی خالص استفاده می‌شد اما، امروز انواع تنباکوهای متفاوت که در قلیان‌ها استفاده می‌شود، خطرات بسیاری را برای مصرف‌کننده به دنبال دارد و توتون آنها با موادی ترکیب شده است که طبق آزمایشات و بررسی‌های صورت گرفته حاوی ترکیبات معطر، بنزن و مرفین بوده و خطرات بیشتری را برای مصرف‌کنندگان به دنبال دارند.
وی با تأکید بر اینکه مرفین و نیکوتین موجود در تنباکوها خود نوعی اعتیاد را برای افراد به دنبال خواهد داشت، گفت: حرارت دیدن تنباکوها فلزات سنگینی را آزاد می‌کند و بوهایی که برای معطر کردن تنباکو استفاده می‌شود، انواع سرطان‌ها را به دنبال دارد.
معاون فنی مرکز بهداشت استان، افزود: استفاده از انواع فیلتر در قلیان‌ها هیچ کارایی و اثر مثبتی در کاهش تخریبات قلیان ندارد و حتی ممکن است معده و مثانه را نیز درگیر کند.
مصرف دخانیات در استان بالاتر از میانگین کشوری است
وی با اشاره به اینکه قلیان در زمره دخانیات به شمار می‌رود، گفت: در بحث دخانیات بررسی‌های متعددی در استان انجام شده که نشان می‌دهد استعمال دخانیات از متوسط کشوری بیشتر است. امروز این امر در سنین نوجوانی و مقاطع راهنمایی رشد داشته اما، به صورت ویژه در خصوص مصرف قلیان بررسی‌هایی صورت نگرفته است.
اسماعیلی علت رشد مصرف قلیان را پذیرفته شدن آن در خانواده‌ها دانست و گفت: متأسفانه امروز جوانان و نوجوانان به راحتی با حضور خانواده‌ها قلیان مصرف میکنند و خانواده‌ها نیز هیچگونه ممانعتی در این راستا ندارند و این نقص فرهنگی منجر به افزایش مصرف قلیان شده است.
مصرف قلیان علاوه بر تخریب‌های جسمی آسیب‌های اجتماعی نیز در پی خواهد داشت. خانواده در تفریحات خود قلیان را به همراه می‌برند و بدون توجه به عواقب اجتماعی و فرهنگی این تفریح ناسالم، اجازه استعمال آن را به فرزندان خود به ویژه دختران می‌دهند.
مصرف قلیان در بین دختران افسارگسیخته شده است
اعظم بادینلو دکترای جامعه شناسی با اشاره به اینکه کشیدن قلیان علاوه بر اینکه به جهت بهداشتی و جسمی اثرات منفی به دنبال دارد و عوارض آن چندین برابر مصرف سیگار است افزود: امروز شاهدیم دختران در کنار پسران به طور افسار گسیخته‌ای به مصرف قلیان روی آورده‌اند.
وی با تأکید بر اینکه گرایش به یک سری از مسائل غیراخلاقی به شدت در حال افزایش است، گفت: متأسفانه افزایش ارتباط بیش از حد دختران با پسران باعث شده است که بسیاری از امور مانند مصرف قلیان را همپای پسران انجام دهند.
رئیس دانشگاه اطهر استان مرکزی با اشاره به اینکه بسیاری از هنجار‌شکنی‌های دختران به دلیل ارتباط با پسران است، تصریح کرد: این باور در دختران شکل گرفته است که پسران آزادی‌های بیشتری دارند و آنان نیز از طربق برقراری ارتباط با آنها به دنبال داشتن این آزادی‌ها هستند در صورتی که این باور و در پیش گرفتن برخی از رفتارهای پسران عواقب بسیاری خطرناکی برای آینده دختران در پی خواهد داشت.
وی عنوان کرد: دختران مادران آینده هستند و رفتارهای غلط آنها، هنجارشکنی‌ها و مصرف قلیان تأثیر مخربی بر آینده و حتی فرزندآوری و ارتباطات زناشویی آنها خواهد داشت.
بادینلو با تأکید بر اینکه قبح بسیاری از امور در جامعه از بین رفته است، افزود: این شکسته شدن قبح برخی اعمال منجر به تسریع در رشد آنها شده و قطعاً نسل آینده را متأثر می‌کند. نوجوانان امروز به دنبال همسان‌سازی خود با جوانان هستند و در سنین بلوغ به جای تأثیرپذیری از خانواده از جامعه و اطرافیان خود تبعیت میکنند.
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه خانواده‌ها به راحتی در پارک‌ها، تفریحات و پیک‌نیک‌های خود قلیان به همراه دارند و خانوادگی آن را استعمال میکنند، گفت: این امر چالش‌های اجتماعی بسیاری به همراه دارد و علاوه بر مشکلات اخلاقی و بهداشتی زمینه بروز اعتیاد را نیز مهیا می‌کند.
جوانان به دنبال لذت هستند
به گفته‌ی کارشناسان استعمال قلیان از نظر روانی نیز عوارضی را به دنبال دارد.
اکرم ایزدخواه روانشناس در خصوص مشکلات روحی ایجاد شده به واسطه قلیان در بین مصرف‌کنندگان به خبرنگار ایسنا گفت: یکی از مسائلی که مصرف قلیان به وجود می‌آورد این است که افراد به صورت گروهی و در قالب یک جمع کوچک که تمایلات و ارتباطات عاطفی با یکدیگر دارند اقدام به مصرف قلیان میکنند و این چنین قلیان کشیدن به نوعی عامل مشترک برای ایجاد ارتباط محسوب می‌شود.
وی مصرف قلیان را از نظر روانی، عاملی برای دور هم جمع شدن افراد زیادی عنوان کرد و افزود: مصرف قلیان در مقایسه با دیگر دخانیات مانند مواد مخدر هزینه کمتری دارد و البته از قبح اجتماعی کمتری نیز برخوردار است به همین دلیل افراد به صورت گروهی آن را مصرف میکنند و با توجه به اینکه باور دارند که از نظر جسمی نیز عوارض کمتری را متحمل می‌شوند، پذیرش آن برای آنها ساده‌تر است و به نوعی باعث جمع شدن افراد در کنار هم می‌شود.
ایزدخواه با تأکید بر اینکه مصرف قلیان در اصل هیچ لذتی به همراه ندارد و عامل نشئگی و خماری و حتی لذت جسمی نبوده و صرفاً برای تفریح و لذت روانی مصرف می‌شود، عنوان کرد: نکته نگران کننده در این بحث که رفتارشناسی را با چالش مواجه می‌کند این است که تعامل افراد و جمع‌های گروهی که قلیان مصرف میکنند، باعث تثبیت و نهادینه شدن برخی خرده فرهنگ‌ها می‌شود که برای نسل آینده بسیار مخرب خواهد بود و باورهایی را در نسل آینده ایجاد می‌کند که هنجارهای اجتماعی نسل‌های آینده را دچار دگرگونی خواهد کرد.
وی با تأکید بر اینکه برای شکل‌گیری رفتار درست در افراد باید رفتارهای جایگزین را ارائه دهیم، گفت: امروز در جمع بودن، تفریح کردن و لذت بردن یکی از نیازهای روانی جوانان و نوجوانان به شمار می‌رود و اگر در مسیر درست حرکت کنیم و زمینه تحقق نیازهای افراد را فراهم کنیم، قطعاً گرایش به مصرف قلیان کاهش خواهد یافت.
این روانشناس، ارضای نیازهای روانی به شکل سالم را اولین گام برای کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی دانست و افزود: خرده فرهنگ‌هایی در جامعه در حال ایجاد شدن است که مورد تأیید نیست و باید از نگاه جامعه منفور و مقبوح شمرده شود و از نهادینه شدن آنها در افراد جلوگیری کنیم. باید خرده فرهنگ‌ها و هنجارهای جدید و درست ایجاد کنیم که البته این امر کار گسترده‌ای است و نیاز به حضور متخصصان و کارشناسان امر دارد تا فرصت شکل‌گیری رفتارهای نامناسب و ناهنجاری‌ها در جامعه شکل نگیرد و رفتارهای جایگزین درست را ارائه دهیم.
قوانینی که ضمانت اجرایی ندارند
قوانین منع استعمال قلیان تدوین شده است اما، همچنان شاهد اجرا نشدن آنها هستیم. مطابق تبصره یک ماده ۱۳ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوب 15 شهریور ۱۳۸۵ مصرف دخانیات از جمله عرضه قلیان در اماکن عمومی ممنوع شده است. در بند ۸ ماده یک آیین‌نامه اجرایی این قانون قهوه‌خانه‌ها نیز جزو اماکن عمومی محسوب شده‌اند اما، با گذشت هشت سال از تصویب این قانون همچنان مصرف قلیان در اماکن عمومی، قهوه‌خانه و حتی سفره‌خانه‌ها به راحتی صورت می‌گیرد و عملاً کسی برای اجرای این قانون تاکنون تلاش جدی نداشته است.
عباس صلاحی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه طبق قانون و مصوبه وزارت بهداشت که عرضه قلیان را ممنوع کرده است، افزود: متأسفانه قوانین درکشور ضمانت اجرایی ندارند و قوانین به ورت کامل اجرا نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه اجرانشدن این قانون علاوه بر تبعات بهداشتی عواقب اجتماعی نیز به دنبال دارد و سلامت خانواده و اطرافیان به خطر می‌افتد، گفت: عمق نفود و تأثیرات قلیان در بدن بسیار بیشتر از مصرف سیگار است و افراد با مصرف آن به راحتی سلامت خود را به خطر می‌اندازند.
نماینده مردم تفرش، آشتیان و فراهان با تأکید بر اینکه برخورد با قلیان نیازمند عزم و اراده‌ای جدی است، اظهارکرد: تاکنون برخوردها به صورت مقطعی و پراکنده بوده است. عملکرد سازمان‌ها و نهادهای ذیربط و برخوردهای قضایی و قانونی مکمل نبوده است؛ در صورتی که قوانین شفاف و مشخص است اما، اجرای آن به مانند برخورد با ماهواره مقطعی بوده و ضعیف عمل شده است.
وی با بیان اینکه سازمان‌ها و مسئولین امر باید از قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌ها بازدیدهای نامحسوسی داشته باشند و عملکرد این مجموعه‌ها را رصد کنند، عنوان کرد: اجرا نشدن قانون خود نوعی بدبینی و عدم اعتماد در بین مردم ایجاد می‌کند و این عدم نظارت بر اماکن عمومی باعث بروز هر نوع تخلفی شده و این چنین نظم اجتماعی برهم می‌خورد. لازم است قوانینی که مصوب شده است، به واسطه نیروی انتظامی و مسئولین امر پیگیری و اجرا شود چراکه ادامه این وضعیت چالش‌های اجتماعی بسیاری را به همراه خواهد داشت.
مصرف قلیان، تفریحی خانوادگی است
مصرف قلیان در کشور در بین نوجوانان نیز در حال افزایش است و خانواده از کنار این امر به سادگی عبور میکنند. قطعاً اقدامات سلبی برای کاهش و جلوگیری از مصرف قلیان کفایت نمی‌کند اما، بدل شدن آن به یک تفریح خانوادگی عواقب جسمانی و اجتماعی فراوانی به دنبال خواهد داشت.
سرهنگ ویسمه‌ای رئیس پلیس آگاهی اراک نیز در خصوص نوع نظارت‌های ناجا بر سفره‌خانه و اماکن عمومی عنوان کرد: پشتیبانی این نظارت‌ها به واسطه مراجع قضایی و جانشین دادستان انجام می‌شود و به کمک مرکز بهداشت استان به صورت مستمر مراکز عرضه قلیان و سفره‌خانه‌ها را نظارت داریم. تاکنون حدود 400 تا 500 مرکز عرضه قلیان پلمب شده است و برخی نیز به مراجع قضایی ارجاع و ابطال جواز شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه رسیدگی به وضعیت پارک‌ها در دستور کار قرار دارد و مکرراً نظارت‌ها در اماکن عمومی صورت می‌گیرد، افزود: متأسفانه استفاده از قلیان به تفریح مردم بدل شده و از هر سه خانواده دو خانواده حتماً در تفریحات خود قلیان به همراه دارند و به جهت عدم فرهنگ‌سازی و همچنین عدم آگاهی مردم قلیان تحت عنوان تفریح مصرف می‌شود و مردم به راحتی سلامتی خود را به مخاطره می‌اندازند.
سرهنگ ویسمه‌ای با تأکید بر اینکه برخورد با مصرف‌کنندگان قلیان نیاز به عزم و بسیج عمومی دارد، گفت: واحدهای گشت در پارک‌ها تذکرات لازم را می‌دهند اما، اکثرا خانواده‌ها مصرف کنندگان قلیان هستند و در این راستا صرفاً نیروی انتظامی نمی‌تواند عمل کند و نیازمند اقدام جدی از سوی رسانه‌ها هستیم. با توجه به اینکه سن مصرف قلیان کاهش داشته است و نوجوانان در حضور خانواده قلیان می‌کشند باید آموزش و پرورش و حتی مساجد نیز ورود کنند و از طریق بیان تشریح بیماری‌ها، خطرات آن را فرهنگ‌سازی کنند.
سفره‌خانه‌ها مجوز ارائه قلیان ندارند
وی با تأکید بر اینکه هیچ سفره‌خانه‌ای مجوز ارائه قلیان ندارد گفت: عموماً مجوز تحت عنوان قهوه‌خانه سنتی ارائه می‌شود و افراد خود تفسیر میکنند که می‌توانند قلیان نیز عرضه کنند.
رئیس پلیس آگاهی اراک اضافه کرد: توتون‌های امروزی بسیار خطرناک‌تر از توتون‌های قدیم است و باتوجه به اینکه اراک به عنوان یکی از شهرهای آلاینده محسوب می‌شود مصرف قلیان مشکلات جدی در افراد به دنبال خواهد داشت اما، مشکل امروز که به معضل بدل شده مصرف قلیان توسط نوجوانان و جوانان در حضور خانواده است و متأسفانه والدین هیچ گونه منعی برای فرزندان خود قائل نیستند و این امر خود ترویج دهنده مصرف قلیان شده است.
به عقیده‌ی حسن طاهراحمدی سرپرست دانشگاه علوم پزشکی اراک باید در این زمینه، چالش‌ها شناسایی شود و با استفاده از همکار‌ی‌های بین‌بخشی و اجرای قانون با موارد برخورد شود.
وی در جلسه کارگروه سلامت استان با تأکید بر اینکه استعمال قلیان معلول است و باید به دنبال علت فراگیر شدن آن در جامعه باشیم، تصریح کرده است: عدم آگاهی مردم نسبت به آسیب‌های مصرف قلیان را می‌توان یکی از دلایل استعمال آن دانست در صورتی که قلیان چند برابر دود سیگار آسیب‌زاست.
به گفته‌ی طاهر احمدی صرفاً با روش قهری نمی‌توان از مصرف قلیان جلوگیری کرد، چراکه استعمال آن در همه استان‌های کشور رواج یافته است و رسیدگی به این معضل نیازمند عزم و اراده‌ای ملی است.
به گزارش ایسنا، با وجود اقدامات انجام شده در خصوص کاهش مصرف قلیان، مراکزی در شهر اقدام به فروش قلیان میکنند و همچنان مصرف قلیان در اماکن و سفره‌خانه‌ها به قوت خود باقی است و ظاهراً این تفریح ناسالم تنها تفریح جوانان شده و کنترل کردن آن به راحتی صورت نخواهد گرفت.
اجرا نشدن قوانین، موثر نبودن اقدامات قهری، کنار آمدن خانواده‌ها با مصرف قلیان توسط فرزندان و … گواه این مدعاست که به سادگی نمی‌توان با مصرف قلیان مقابله کرد و صرفاً با پلمب مراکز عرضه قلیان به جایی نخواهیم رسید. ن
سل آینده قطعاً از رفتارهای جوانان امروز متأثر می‌شوند و لازم است علاوه بر اتخاذ تصمیمی درست برای شرایط فعلی، نسل آینده را نیز فراموش نکنیم.
گزارش از: آذر اسفندیاری، خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی
انتهای پیام
